Ngaruat

Sumber : http://tutungkusan-uing.blogspot.co.id/2008/07/ngaruat.html

Ieu karangan dumasar kana buku babon titilar Abah Sumirta (Dalang Wayang Golék Banjaran) murid Mama Artaja alias Sastra (Ciparay). Ari Artaja murid Mas Brajanata, Dalang Lebet jaman Kangjeng Dalem Bintang (R.A.A. Wiranatakusumah IV). Mas Brajanata ngaguruna ka Ki Anting nu aya dina asuhan Ki Rumiang (Dalang Sawat), Ki Dipaguna (Dalang Gubyar) jeung Ki Dipa Guna Permana, anu kabéhanana ogé jaradi Dalang Lebet di Kabupatén Bandung ti mimiti Dalem Kaum (R. A. A. Wirakusumah II).

Harti Ngaruat

1. Nurutkeun Kamus Sacadibrata, ngaruat téh nya éta ngayakeun salametan pikeun nolak balai.

2. M.A. Salmun ngahartikeun ngaruat kieu: ngaruat téh aya patalina jeung nyawa, cumantél kana paeh-hirupna jalma

3. S. Rosana: Ari ngaruat téh kasebut kana salahsahiji tarékah jeung ihtiar nu kaasup kana "tulak bahta", numbal atawa nyegah kacilakaan. 

Cindekna, nu disebut ngaruat téh, nya éta: hiji upacara adat - nurutkeun tali-paranti karuhun dumasar kana kapercayaanana (lain Agama Islam) - pikeun nyegah bahya supaya tinemu jeung karahayuan.

Demi carana aya opat rupa: 1) ku jalan ngawayang 2) ku jalan mantun 3) ku jalan macapat (maca wawacan), jeung 4) ku jalan ngadongéng.

Ari lalakonna "Purwakala", nya éta lalampahan Batara Kala ngudag-ngudag budak panas.

Nu kudu diruat, di antarana anu parenting, nya éta:

a. Jalma

1. Untang-anting: budak nunggal, awéwé atawa lalaki.
2. Tunggelis: budak nunggal, awéwé atawa lalaki nu ditinggalkeun maot ku dulur-dulurna.
3. Nanggung bugang: anak tilu; nu panengah, awéwé atawa lalaki anu ditinggalkeun maot ku lan¬ceukna jeung adina.
4. Nyuhun bugang: anak tilu, nu kadua, awéwé atawa lalaki, nu ditinggalkeun maot ku dulurna anu cikal.
5. Ngajingjing bugang: anak tilu, nu kadua, awéwé atawa lalaki, anu ditinggalkeun maot ku dulurna anu bungsu.
6. Talaga dihapit pancuran: anak panengah awéwé, sedengkeun lanceuk jeung adina duanana lalaki.
7. Pancuran dihapit talaga: anak panengah lalaki, sedengkeun lanceuk jeung adina duanana awéwé.
8. Sarimpi: anak opat awéwé wungkul.
9. Saramba: anak opat lalaki wung¬kul.
10. Pandawi olih-olih: anak lima awéwé wungkul.
11. Pandawa olah-olah: anak lima lalaki wungkul.
12. Sangga kala: anak awéwé atawa lalaki, anu ti barang lahir aya tan¬da bodas dina awakna.
13. Kala durga: jalma anu indit nyaba salah wanci.
14. Kawalangsung: budak awéwé atawa lalaki anu dijurukeunana ka burusutan, boh di leuweung boh di reuma.
15. Budak panas: budak nunggelis (nunggul pinang) anu geus henteu sanak henteu kadang.

b. Wawangunan

1. Imah, pabrik, kantor jsb. anu sa¬gala weuteuh sarta diadegkeunana dina tanah anyar (lelemahan anyar; bebedahan).
2. Imah, pabrik, kantor jsb., sanajan teu ngaweuteuhan ogé, ari rék diruat mah alus wé nu aya. (Lamun ceuk istilah Agama Islam mah, no. 1 wajib jeung no. 2 sunat hukumna).

c. Lembur atawa Jagat Lianna

1. Tanah/lembur sangar: tanah atawa lembur anu saban diadegan tara aya kamulusan keur nu ngeusian.
2. Tanah/lembur geueuman: tanah atawa lembur lembur anu canéom ku tatangkalan. Kaayaanana pikakeueungeun taya pikabetaheun.
3. Tanah/lembur galudra ngupuk: tanah/lembur anu hararieum pikabetaheun. Ngan sok nyusukeun cai.
4. Tanah/lembur kajepit (cagak gunting): tanah/lembur anu kaseundeuhan ku dedemit. Watekna panyéréwédan, pibahyaeun, jeung sapapadana.
5. Tanah/lembur kancah nangkub: tanah/lembur anu bulistir tengah-tengahna rada luhur, bahéna ka opat madhab.
6. Tanah/lembur nadah poé: tanah/lembur anu bahé ngetan, hadé keur tatanén, tapi ari keur lembur mah bangga miarana. 
7. Tanah/lembur nonggong kuya: tanah/lembur bahé ngulon, goréng keur tatanén jeung sok panyéréwédan.
8. Tanah/lembur bahé ngalér-ngidul: tanah/lembur nu alus keur pilemburan. Ngan paké liliwatan anu garaib.

Sasajén jeung Sarat-sarat Séjénna 

a. Gegecok

Gegecok bangsa lauk nya éta peda atawa teri, bungbu cobék sagala atah, diréndos diwadahan dina limas.

b. Sabangsa Kadaharan

1. Puncak manik, nya éta congcot anu diteundeunan endog hayam.
2. Congcot leutik lobana 7.
3. Tumpeng, eusina rupa-rupa asin.
4. Bakakak, anu jeroanana sarta dihijikeun deui.
5. Rujak warna 7 lobana 7 takir.
6. Bubur-bodas bubur beureum.
7. Kupat-leupeut tangtang angin. 
8. Kaolahan kayaning: opak, borondong, kolontong, ranginang, gegeplak, wajit jst.
9. Ulén ketan 7 keureut. 
10. Wajit ngora.

c. Bahan Kaolahan

1. Duwegan.
2. Rupa-rupa bubuahan, sarupana hiji-hiji.
3. Rupa-rupa beubeutian, sarupana hiji-hiji.
4. Tiwu konéng. Saban buku dipotong dua. Lobana 7 buku (bukuna ulah dibawa).
5. Hayam keur hurip.
6. Tiwu beureum leunjeuran. Lobana dua atawa opat leunjeur.
7. Cau turuyan. Lobana 2 turuy jeung tangkalna.
8. Paré geugeusan. Lobana 2 geu¬geus.
9. Béas jeung éndog hayam diwadahan kana pinggan maké duit sabaru (8,5 sen): Ku lantaran ayeuna mah euweuh duit sén, meunang diganti ku duit nu lobana Rp. 85,00 atawa Rp. 850,00.
10. Rujakeun warna 7.
11. Seupaheun diindungan ku seureuh 1 beungkeut.
12. Ududeun diindungan ku bako salémpéng jeung surutu 1.

d. Sasambaraan

1. Sambara cobék salimas gedé: 
2. Sambara rupa-rupa salimas gedé.
3. Ropa-rupa cal keur mandi.

e. Cai

1. Cangkrub cai, nya éta cai nu diwadahan kana bokor dieusian duit kencring lobana sanaktu anu diruat. Lamun ngaruat wawangunan atawa jagat lianna, lobana kudu sa¬naktu anu ménta diruat.
2. Cai emas, cai pérak, cai kuningan, cai tambaga diwadahan kana tahang atawa jambangan. Ieu cai anu 4 rupa téh ngalana ku jalan ngeueuman emas, pérak, kuningan jeung tambaga ku cai atah.
3. Cai panyipuhan bedog diwadahan dina tahang atawa jambangan.
4. Cai sipuh (ti tukang sipuh).
5. Cai ti 7 muara.

f. Kembang Warna-warna

1. Rampé sabungkus.
2. Kembang warna 7 sabungkus. 
3. Jantung (jaksi) sajantung.
4. Kembang warna 7 dieusikeun kana tahang cai keur mandi téa.
5. Mayang jambé samanggar dieusikeun kana tahang cai keur mandi. 
6. Mayang kalapa gading jeung cengkirna dieusikeun kana tahang cai keur mandi.

g. Dangdaunan

1. Daun hanjuang 7 lambar dieusikeun kana kendi.
2. Daun hanjuang 7 tambar dieusikeun kana tahang cai keur mandi. 
3. Daun jaringao sakeupeul dieusikeun kana tahang cai keur mandi. 
4. Daun jawér kotok sakeupeul dieusikeun kana tahang cai keur mandi.
5. Daun sulangkar sakeupeul dieusikeun kana tahang cai keur mandi. 
6. Daun pongporang 2 régang dieusikeun kana tahang cai keur mandi. 
7. Janur 2 pucuk dieusikeun kana tahang cai keur mandi.
8. Daun kelewih 7 lambar dieusikeun kana tahang cai keur mandi.

h. Pakéan/Bahan Pakéan

1. Pakéan sapangadeg ganti babasah (urut mandi nu diruat). Lamun nu diruatna wawangunan atawa jagat, kudu pakéan nu dipangruatkeun.
2. Boéh (lawon bodas) 3 beulit anu diruat. Lamun nu diruatna wawangunan atawa jagat, lobana saiket-saiket di saban juru. Jadi di 4 juru téh 4 iket. Unggal iket eusian duit sabaru (8,5 sén).

i. Sarat-sarat Séjénna

1. Pangradinan nu dieusi ku: bola, jarum. sisir, eunteung, minyak seungit, minyak kananga jeung minyak kalapa.
2. Kantéh 7 warna.
3. Haur konéng 3 tekem. Lamun nu diruatna wawangunan atawa jagat lobana 7 tekem.
4. Harupat 3 tekem. Lamun nu diruatna wawangunan atawa jagat lobana 7 tekem.
5. Jukut palias 3 tekem. Lamun nu diruatna wawangunan atawa jagat lobana 7 tekem.
6. Damar linting, sumbuna ku kapas 7 linting.
7. Parukuyan jeung menyanna.

j. Parabot Dapur

Sééng, aseupan, gayung, dulang, pangarih, hihid, piring, katél, susuk, sérok, coét, mutu, parud, cangkir, poci, péso, ayakan, téko, boboko, tolombong.

Katerangan:
Lamun euweuh parabot dapur nu enya, meunang digantian ku nu sok dipaké cocooan ku barudak.

k. Pakakas Bapa Tani

Pacul, wuluku, garu, parang, arit, koréd.

Katerangan:
Lamun euweuh nu enya, meunang digantian ku papaculan jst. tina kai.

i. Parabot Ambu Tani

Lisung, halu, jubleg, nyiru, étém, tampir, saung sanggar.

Katerangan:
Lamun euweuh nu enya, meunang digantian ku lilisungan jst. tina kai.

m. Pakakas Tukang Kayu

Bedog, dékol, patik, ragaji biasa, tatah, pasékon, rimbas, baliung, palu, gegép, sugu, ceprétan, péso raut, ragaji gobéd.

Katerangan: 
Iwal ti bedog, nu séjénna meunang digantian ku dédékolan jst. tina kai.

Anu Kudu Diterapkeun di Balandongan Waktu Ngaruat

1. Paré geugeusan diteundeun di luhureun wayang meunang ngajantur kénca-katuhu.
2. Tiwu leunjeuran ditangtungkeun di unggal juru balandongan.
3. Cau turuyan jeung tangkalna ditangtungkeun dikénca-katuhueun wayang.
4. Kaolahan ditiiran. Kupat leupeut tangtang-angin, jaba ti anu diwa¬dahan kana nyiru, sawaréh ditalian, tuluy digantung-gantungkeun di sabudeureun balandongan. Nya kitu deui hasil tatanén jeung bubuahan.
5. Papakéan nu boga hajat awéwé lalaki 3 pangadeg disampaykeun di luhureun dalang. Réngsé ngaruat, ieu mah disimpen deui ku nu bogana.